ทันตะ(ฟัน)

กายวิภาคศาสตร์และสรีรวิทยาเบื้องต้น กับการเรียนแพทย์แผนไทย(ทันตะ)

๔. ทันตะ คือฟันอย่างหนึ่ง เขี้ยวอย่างหนึ่ง กรามอย่างหนึ่ง รวมเรียกว่าฟัน เป็นฟันน้ำนม 20 ซี่ พอหมดฟันน้ำนมก็เป็นฟันแท้ 32 ซี่ มีหน้าที่ ใช้บดอาหารใหม่หรืออุทริยังให้เข้าไปสู่อันตัง(ระบบทางเดินอาหาร) จัดอยู่ในระบบการย่อยอาหาร

หากฟันแข็งแรงกระดูกแข็งแรง หากฟันอ่อนบางกระดูกอ่อนบาง ฟันดีท้องดี ฟันเสียท้องผูก เหงือกแดงฟันสวยเลือดนั้นดีนัก เหงือกซีดฟันซีดเลือดน้อยไม่ดียิ่ง ฟันดี อันตังทำงานดี กายแข็งแรง กรีสัง(อาหารเก่า)เหลือน้อย ฟันไม่ดี 
อันตัง(ลำไส้ใหญ่)สกปรกตะกรัน(สิ่งสกปรก)มาก กายป่วยด้วยกรีสังมากนัก
ฟันนั้นจัดเป็นปราการด่านแรกที่ตั้งมั่นอยู่ในช่องปากมีน้ำลายเป็นสิ่งที่ให้ความชุ่มชื้นแพทย์ไทยว่าไว้ฟันแลช่องปากครบองค์ตรีธาตุ ๓ ประการ ปิตตะ วาตะ เสมหะ ปิตตะ(ไฟ)คือความร้อนในช่องปาก วาตะ(ลม)เกิดแต่ไฟวิ่งวนในช่องปากส่วนที่เป็นช่องโพรงว่างนั้น เสมหะ(น้ำ)คือน้ำลายให้ความชุ่มชื้นไม่แห้งเหือด หากไฟมากเกิน ลมก็มากเกินตาม น้ำลายจักแห้งเหือด หากไฟน้อยลง ลมก็น้อยลงตาม น้ำลายจักเฟื่องขึ้นมาก ไฟมากฟันแห้งฟันกรอบ ไฟน้อยฟันชุ่มฟันชื้น น้ำลายมากช่องปากชุ่มไป สกปรกเฉกน้ำเสียขังแฉะ น้ำลายน้อยช่องปากแห้งเชื้อเข้าง่าย จะเห็นได้ว่าไฟมากไปน้อยไป น้ำมากไปน้อยไปล้วนไม่ดีทั้งสิ้น
หากช่องปากร้อนหมอไทยให้กินยาเขียวยาขมช่วยทำให้ปากชุ่มชื้นขึ้นน้ำลายจักบังเกิด เป็นแผลร้อนในแลกระหายน้ำบ่อย กินน้ำเท่าใดก็มิอิ่มควรทำดั่งนี้ หากปากเย็นปากชื้นน้ำลายมาก หมอไทยให้กินเครื่องยารสร้อน ขิง ข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด เครื่องแกงไทยเป็นต้น ร้อนมาเย็นไป เย็นมาร้อนไป เป็นการรักษาสมดุลภาวะในช่องปาก
หากฟันเสียสมดุล :-
กำเริบ (ทำงานมากเกินไป) หินปูนเกาะ ฟันเก เลือดออกตามไรฟัน
หย่อน (ทำงานน้อยเกินไป) เคลือบฟันบาง เสียวฟัน ฟันเปราะ หัก
พิการ (สูญเสียหน้าที่)มีอาการ
1. รำมะนาด เหงือกบวม เหงือกร่น
2. ปวดฟัน แมงกินฟัน ฟันผุ
3. ปวดรากฟัน ฟันตาย ฟันคุด
4. ฟันโยกคลอน ฟันหลุด

ฟันพิการในคัมภีร์ต่างๆ
คัมภีร์โรคนิทาน : หักถอนแล้วก็ดี ยังอยู่ก็ดี ย่อมเป้นประเพณีสืบกันมา ถ้าเจ็บในไรฟัน ในรากฟัน ในเหงือก ก็ให้แก้ในทางรำมะนาดนั้นเถิด
คัมภีร์สุมฏฐานวินิจฉัย : ให้เจ็บปวดฟกบวมเป็นกำลัง ถึงฟันหลุดแล้วก็ดี มักเป็นไปตามประเพณีสังสารวัฏ ให้เจ็บฟันและไรฟัน เหงือก ตลอดสมอง ถ้าฟันยังมิหลุดมิถอน ก็ให้แก้ตามกระบวนรำมะนาดนั้นเถิด
คัมภีร์ธาตุวิภังค์ : ให้เจ็บไรฟัน บางทีให้เป็นรำมะนาด บางทีให้เป็นโลหิตออกตามไรฟัน ให้ฟันหลุด ฟันคลอน
 (4 photos)

ขอบคุณข้อมูลจาก อ.คมสัน ทินกร ณ อยุธยา

หนังสือประกอบการเรียนเวชกรรมไทยของกระทรวงสาธารณสุข

            #########################################

Like

เล็บ(นขา)

กายวิภาคศาสตร์และสรีรวิทยาเบื้องต้นกับการเรียนแพทย์แผนไทย(ต่อ)

๓. นขา (เล็บ) คือส่วนที่งอกอยู่ที่ปลายนิ้วมือ และปลายนิ้วเท้า เป็นส่วนสุดท้ายที่กำเดาจะไปถึง เล็บมีหน้าที่ให้ความแข็งแรงและปกป้องปลายนิ้ว ช่วยหยิบจับสิ่งของจึงต้องได้รับการปกป้อง ที่สำคัญยังสามารถใช้ประกอบการวินิจฉัยได้ โบราณว่าหากเปลือกนอกดีหรือไม่ดีจะสำแดงถึงภายในได้ เล็บชายนั้นหนากว่าเล็บหญิง เล็บเท้าจะหนากว่าเล็บมือ เล็บเปราะเล็บแข็ง ดูภาวะความเสื่อมไปของกระดูกภายใน และสีของเล็บบอกความสมบูรณ์แห่งโลหิต ดอกเล็บบอกภาวะตะกรันภายใน
ลักษณะและสีเล็บช่วยในการวินิจฉัยโรคได้ เช่นเล็บมักเป็นรูปช้อนในผู้ป่วยโรคหัวใจเรื้อรังเป็นต้น(ไปดูที่เล็บมือกับสุขภาพ)
เล็บที่ปกติสมบูรณ์ต้องแข็งแรง ยืดหยุ่น มีสีชมพูอ่อนๆแสดงว่าโลหิตดี ผิวบนจะงามเรียบเกลี้ยงโค้งเล็กน้อย ปราศจากจุดด่างดำ ตำหนิใดๆ
หากเสียสมดุล :-
กำเริบ(ทำงานมากเกินไป) เล็บแข็งเปราะหักง่าย ไม่ยืดหยุ่น เป็นเล็บคุด
หย่อน(ทำงานน้อยเกินไป) เล็บบางเปราะ ฉีกขาดง่าย กระดูกอ่อนบางด้วย สีซีด
พิการ(สูญเสียหน้าที่)มีอาการ
1. เจ็บช้ำเลือดช้ำหนอง ให้เจ็บปวดเป็นกำลัง
2. เป็นหนองติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา
3. โคนเล็บฟกบวม เป็นตะมอยดาวหัวเดือน กลางเดือน บางทีให้ เขียว ดำ ห้อเลือด เจ็บที่โคนเล็บ เล็บหลุด

เล็บพิการในคัมภีร์ต่างๆ
คัมภีร์โรคนิทาน : ให้ต้นเล็บช้ำ เขียวดำ บางทีให้ฟกบวม เป็นหัวเดือนหัวดาว บางทีให้ขบเล็บช้ำ เป็นหนอง เจ็บปวด ยิ่งนัก
คัมภีร์สุมฏฐานวินิจฉัย : ให้ต้นเล็บเจ็บช้ำดำเขียว บางทีให้ฟกบวม คือเป็นตะมอยหัวดาวหัวเดือน กลางเดือน บางทีให้เจ็บช้ำเลือดช้ำหนอง ให้เจ็บปวดเป็นกำลัง
คัมภีร์ธาตุวิภังค์ : ให้เจ็บต้นเล็บ ให้เล็บเขียว เล็บดำช้ำโลหิต เจ็บเสียว ๆ นิ้วมือ นิ้วเท้า

เล็บมือกับสุขภาพ

kratai2007.wordpress.com

เล็บมือกับสุขภาพ  เล็บมือคนเราสามารถบอกถึงสุขภาพได้โดยพิจารณาดูจากลักษณะรูปทรงผิวและสีของเล็บดอกของเล็บ หรือมีแนวโน้มที่จะเกิดโรคนั้น ๆ ได้ในอนาคตฝ่ามือและตำแหน่งต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับสุขภาพและโรคภัยจ...

ว่าด้วยเรื่องของขน(โลมา)

ว่าด้วยเรื่องโลมา (ขน) ธาตุดินอีกประการหนึ่ง มีชื่อเรียกมากมายเช่น ขนคิ้ว ขนตา หนวด เครา ขนจมูก ขนหู ขนรักแร้ แทบจะเรียกได้ว่าร่างกายของเราปกคลุมไปด้วยขน
โลมา หรือขน คือ เส้นที่งอก ปรากฎขึ้นทั่วกาย (ยกเว้นเส้นผมบนศรีษะ) มากบ้างน้อยบ้าง ตามกำเดาระคะที่เกิด ทำหน้าที่เพิ่มราคะจริตใช้ในการสืบเผ่าพันธุ์ นอกจากนั้นยังปกป้องกำเดาจากภายนอก รักษาไว้ซึ่งกำเดาอุ่นกายภายใน
หากเสียสมดุล :-
กำเริบ(ทำงานมากเกินไป) เหงื่อไหลเยิ้ม
หย่อน(ทำงานน้อยเกินไป) เหงื่อออกน้อยหรือไม่มีเหงื่อ
พิการ(สูญเสียหน้าที่)มีอาการ
- เจ็บตามผิวหนัง เจ็บตามรูขุมขน ขนลุกขนพองทั้งตัว
- รูขุมขนอักเสบเช่น เป็นสิว หรือรูขุมขนอุดตันทำให้หนังเหมือนมีหนาม(ต่อมขนคุด)
- ติดเชื้อแบคทีเรียหรือเกิดไร โลน
- ขนร่วง ขนดกผิดปกติ

ว่าด้วยเรื่อง เกศา (เส้นผม)

กายวิภาคในแบบแพทย์แผนไทย ร่างกายประกอบไปด้วยธาตุ ๔ มี "ธาตุดิน" 20 ส่วน และ "ธาตุน้ำ" 12 ส่วน รวมกันได้ 32 ส่วน ประกอบรวมกันเข้ากลายเป็นมนุษย์สมบูรณ์แบบแห่งอวัยวะคือครบ 32 ประการ แต่ยังมีอีก 10 ส่วนที่ใช้ในการขับเคลื่อนอวัยวะนั้นคือ ส่วนของลม 6 ส่วน และไฟ 4 ส่วน รวมเป็นกายธรรมดาแห่งมนุษย์ครบ 42 ประการ

ธาตุดิน(ปถวีธาตุ) คือ องค์ประกอบของสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะเป็นของแข็งมีความคงรูป เป็นอวัยวะต่างๆ   ธาตุดินภายใน คือ อวัยวะต่าง ๆ ๒๐ ประการ ตามคัมภีร์แพทย์แผนไทยนั้น ถือว่า ธาตุดินเป็นโครงสร้างพื้นฐานที่มั่นคงแข็งแกร่งที่สุดของร่างกาย ชีวิตอยู่ได้ด้วยสิ่งสำคัญพื้นฐานนี้ เป็นตัวยึดเหนี่ยวให้ร่างกายทรงไว้ซึ่งรูปร่าง

ธาติดิน 20 ส่วนมีดังนี้

๑.      เกศา คือผม ที่เป็นเส้นงอกอยู่บนศีรษะ ทำหน้าที่ปกป้องกำเดาจากภายนอกเพราะกำเดาภายในสูงสุดสถิตที่ศีรษะเพื่อไม่ให้กำเดาสูงเกินไปกระทบต่ออวัยวะภายในนอกจากนั้นยังเพื่อรักษากำเดาภายในมิให้ระเหยออกไปหากกระทบต่ออากาศภายนอกที่เย็นกว่า ป้องกันการกระทบกระเทือนของสมอง เป็นทางออกของไขมันและเหงื่อ ผมดกหนาธาตุดิน ผมหยาบแห้งธาตุไฟ ผมเส้นเล็กนิ่มธาตุลม ผมมันวาวธาตุน้ำ

กำเริบ(ทำงานมากเกินไป) หนังศีรษะเป็นมันเยิ้ม

หย่อน(ทำงานน้อยเกินไป)  หนังศีรษะแห้งและคัน

พิการ (สูญเสียหน้าที่) 

·      ทำให้มีอาการเจ็บตามหนังศีรษะ

·      มีอาการผมร่วง ผมบาง-หงอกหรือเป็นรังแค คัน ติดเชื้อรา เหา

·      เส้นผมหัก นั้นเป็นอาการรุนแรงของ ความผิดปกติของเส้นผม อาจเป็นเพราะกรรมพันธุ์ หรือใช้เครื่องสำอางมากเกินไป ทำให้เส้นผมเปราะบาง หักและไม่ยาว

สาเหตุเกิดจากการบริโภคอาหารหรือยาที่ไม่ควรแก่ธาตุ พฤติกรรมชอบดึง-ถอน เป็นโรค หรือไม่ดูแลรักษาเส้นผม

*************************************