สรุปพรบ.วิชาชีพ พ.ศ. ๒๕๕๖

นิยาม

๑. “การประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย” หมายความว่า การประกอบวิชาชีพที่กระทําหรือ

มุ่งหมายจะกระทําต่อมนุษย์ เกี่ยวกับการแนะนํา การตรวจโรค การวินิจฉัยโรค การบําบัดโรค การรักษาโรค 

การป้องกันโรค การส่งเสริมและการฟื้นฟูสุขภาพ โดยอาศัยองค์ความรู้ด้านเวชกรรมไทย เภสัชกรรมไทย 

การผดุงครรภ์ไทย การนวดไทย การแพทย์พื้นบ้านไทย และองค์ความรู้ด้านอื่นตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด

โดยคําแนะนําของคณะกรรมการ ทั้งนี้ ด้วยกรรมวิธีการแพทย์แผนไทยซึ่งถ่ายทอดหรือพัฒนาสืบต่อกันมา

ตามตําราการแพทย์แผนไทยหรือจากสถานศึกษาที่สภาการแพทย์แผนไทยรับรอง

๒. “การแพทย์แผนไทย” หมายความว่า กระบวนการทางการแพทย์เกี่ยวกับการตรวจ วินิจฉัย 

บําบัด รักษา หรือป้องกันโรค หรือการส่งเสริมและฟื้นฟูสุขภาพของมนุษย์ การผดุงครรภ์ การนวดไทย 

และให้หมายความรวมถึง การเตรียมการผลิตยาแผนไทย และการประดิษฐ์อุปกรณ์และเครื่องมือทางการแพทย์ 

ทั้งนี้ โดยอาศัยความรู้หรือตําราที่ได้ถ่ายทอดและพัฒนาสืบต่อกันมา    

๓. “เวชกรรมไทย” หมายความว่า การตรวจ การวินิจฉัย การบําบัด การรักษา การป้องกันโรค 

การส่งเสริมและการฟื้นฟูสุขภาพ รวมถึงการผดุงครรภ์ไทย เภสัชกรรมไทย และการนวดไทย ทั้งนี้ 

ด้วยกรรมวิธีการแพทย์แผนไทย

๔. มาตรา ๙ สภาการแพทย์แผนไทย มีอํานาจหน้าที่ดังต่อไปนี้

รับขึ้นทะเบียนและออกใบอนุญาต รับรองปริญญา ประกาศนียบัตร หรือวุฒิบัตร รับรองหลักสูตร รับรองวิทยฐานะของสถาบันที่ทําการฝึกอบรม ออกหนังสืออนุมัติหรือวุฒิบัตรแสดงความรู้ความชํานาญในการประกอบวิชาชีพเป็นต้น

---

คณะกรรมการสภาการแพทย์แผนไทย ประกอบด้วย

กรรมการโดยตําแหน่ง ได้แก่ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข อธิบดีกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทย

และการแพทย์ทางเลือก อธิบดีกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ เลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา 

และเลขาธิการคณะกรรมการการอุดมศึกษา รวมกรรมการทีมา่จากการเลือกตั้งและโดยตำแหน่ง ทั้งหมด 17 คน

•  คณะกรรมการ หมายถึง คณะกรรมการการวิชาชีพ
• ปลัดกระทรวงสาธารณสุข เป็นนายกสภาแพทย์แผนไทย  รัฐมนตรีฯเป็น สภานายกพิเศษ  

กรรมการตามมาตรา ๑๕ ต้องมีคุณสมบัติดังต่อไปน้ี

• (๑) เป็นผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยหรือเป็นผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์
• (๒) เป็นผู้ไม่เคยถูกสั่งพักใช้ใบอนุญาตหรือเพิกถอนใบอนุญาต
• (๓) ไม่เป็นบุคคลล้มละลาย              

• ผู้แทนหน่วยงานของรัฐ ไม่มีวาระ (ครบวาระตามตำแหน่งงานหลัก) 

กรรมการตามมาตรา ๑๕ พ้นจากตําแหน่งเมื่อ

(๑) สมาชิกภาพสิ้นสุดลงตามมาตรา ๑๔

(๒) ขาดคณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามตามมาตรา ๑๙

(๓) ลาออก

มาตรา ๓๑ ห้ามมิให้ผู้ใดซึ่งมิได้เป็นผู้ประกอบวิชาชีพ กระทําการประกอบวิชาชีพ เว้นแต่ในกรณี

(๑) การกระทําต่อตนเอง

(๒) การช่วยเหลือแก่ผู้ป่วยตามหน้าที่ ตามหลักมนุษยธรรมหรือตามธรรมจรรยาโดยมิได้รับประโยชน์ตอบแทน

(๓) นักเรียน นักศึกษา หรือผู้รับการฝึกอบรม ในความควบคุมของสถาบันการศึกษาวิชาชีพการแพทย์แผนไทย

 (๔) บุคคลซึ่งกระทรวง ทบวง กรม เทศบาล องค์การบริหารส่วนจังหวัด องค์การบริหารส่วนตําบล

กรุงเทพมหานคร เมืองพัทยา องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษอื่นตามที่มีกฎหมายกําหนด

หรือสภากาชาดไทย มอบหมายให้ประกอบวิชาชีพในความควบคุมของเจ้าหน้าที่ทั้งนี้ ตามระเบียบที่รัฐมนตรีกําหนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา

(๕) บุคคลซึ่งปฏิบัติงานในสถานพยาบาล ตามระเบียบที่รัฐมนตรีกําหนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา

(๖) การประกอบวิชาชีพ ของที่ปรึกษาหรือผู้เชี่ยวชาญของทางราชการ ทั้งนี้ โดยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่คณะกรรมการกําหนด

(๗) หมอพื้นบ้าน ซึ่งมีความรู้ความสามารถด้วยภูมิปัญญา ตามวัฒนธรรมของชุมชนที่สืบทอดกันมานานไม่น้อยกว่าสิบปีเป็นที่นิยม

ยกย่องจากชุมชน 

• ม. ๓๒ ห้ามใช้คําหรือข้อความด้วยอักษรไทยหรืออักษรต่างประเทศว่าแพทย์แผนไทย หรือใช้อักษรย่อของคําดังกล่าว ซึ่งทําให้ผู้อื่นเข้าใจว่าตนเป็นผู้ประกอบวิชาชีพ
• มาตรา ๓๕ ผู้ขอขึ้นทะเบียนและรับใบอนุญาตต้องสมัครเป็นสมาชิกแห่งสภาการแพทย์แผนไทย และมีคุณสมบัติตามที่กําหนดไว้ในข้อบังคับเมื่อสมาชิกภาพของผู้ใดสิ้นสุดลงตามมาตรา ๑๔ ให้ใบอนุญาตของผู้นั้นสิ้นสุดลงให้ผู้ซึ่งสมาชิกภาพสิ้นสุดลงตามมาตรา ๑๔ (๓) และ (๔) ส่งคืนใบอนุญาตต่อเลขาธิการภายในสิบห้าวันนับแต่วันที่ทราบการสิ้นสุด
• มาตรา ๓๖ ผู้ประกอบวิชาชีพต้องรักษาจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ
• มาตรา ๓๗ บุคคลซึ่งได้รับความเสียหายเพราะการประพฤติผิดตาม ม. ๓๖ ของผู้ประกอบวิชาชีพมีสิทธิกล่าวหาผู้ก่อให้เกิดความเสียหายนั้น โดยทําเป็นหนังสือยื่นต่อสภาฯ บุคคลอื่นมีสิทธิกล่าวโทษผู้ประกอบวิชาชีพว่าประพฤติผิดตามมาตรา ๓๖ โดยทําคํากล่าวโทษเป็นหนังสือยื่นต่อสภาฯ กรรมการมีสิทธิกล่าวโทษผ้ประกอบวิชาชีพว่าประพฤติผิดตามมาตรา ๓๖ โดยแจ้งเรื่องต่อสภาฯ
• สิทธิการกล่าวหา การกล่าวโทษสิ้นสุดลงเมื่อพ้นหนึ่งปีนับแต่วันที่ผู้ได้รับความเสียหายหรือผู้กล่าวโทษรู้เรื่องการประพฤติผิด
• ถ้ารู้ตัวผู้ประพฤติผิด ทั้งนี้ ไม่เกินสามปีนับแต่วันที่มีการประพฤติผิดตามมาตรา ๓๖
• การถอนเรื่องการกล่าวหาหรือการกล่าวโทษที่ได้ยื่นหรือแจ้งไว้แล้วนั้นไม่เป็นเหตุให้ระงับการดําเนินการ
• มาตรา ๓๘ เมื่อสภาฯได้รับเรื่อง ม. ๓๗ ให้เลขาธิการเสนอเรื่องดังกล่าวต่อประธานอนุกรรมการจรรยาบรรณ
• มาตรา ๓๙ ให้คณะกรรมการแต่งตั้งคณะอนุกรรมการจรรยาบรรณจากสมาชิกประกอบด้วย ประธานคนหนึ่ง และอนุกรรมการมีจํานวนรวมกันไม่น้อยกว่าสามคน มีอํานาจหน้าที่สืบสวนหาข้อเท็จจริงแล้วทํารายงานพร้อมทั้งความเห็นเสนอคณะกรรมการเพื่อพิจารณา
• มาตรา ๔๒ ให้อนุกรรมการจรรยาบรรณและอนุกรรมการสอบสวนเป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา มีอํานาจเรียกบุคคลใดๆ มาให้ถ้อยคําและมีหนังสือแจ้งให้บุคคลใดๆ ส่งเอกสารหรือวัตถุเพื่อประโยชน์แก่การดําเนินงาน
• มาตรา ๔๓ ให้ประธานอนุกรรมการสอบสวนมีหนังสือแจ้งข้อกล่าวหาหรือข้อกล่าวโทษ พร้อมทั้งส่งสําเนาเรื่องให้ผู้ถูกกล่าวหาหรือกล่าวโทษไม่น้อยกว่าสิบห้าวันก่อนวันเริ่มทําการสอบสวน
• คณะกรรมการมีอํานาจวินิจฉัยชี้ขาดอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้

(๑) ยกข้อกล่าวหาหรือข้อกล่าวโทษ

(๒) ว่ากล่าวตักเตือน

(๓) ภาคทัณฑ์

(๔) พักใช้ใบอนุญาตมีกําหนดเวลาตามที่เห็นสมควรแต่ไม่เกินสองปี

(๕) เพิกถอนใบอนุญาต

ภายใต้บังคับมาตรา ๓๐ คําวินิจฉัยชี้ขาดของคณะกรรมการตามมาตรานี้ ให้ทําเป็นคําสั่งสภาฯพร้อมด้วยเหตุผลของการวินิจฉัยชี้ขาด และให้ถือเป็นที่สุด

• มาตรา ๔๖ ให้เลขาธิการแจ้งคําสั่งตาม ม. ๔๕ ไปยังผู้ถูกกล่าวหาหรือผู้ถูกกล่าวโทษเพื่อทราบภายในเจ็ดวันนับแต่วันที่มีคําสั่ง และให้บันทึกข้อความตามคําสั่งนั้นไว้ในทะเบียนผู้ประกอบวิชาชีพพร้อมแจ้งเหตุผลให้ทราบด้วย
• มาตรา ๔๗ ห้ามมิให้ผู้ประกอบวิชาชีพซึ่งอยู่ในระหว่างถูกสั่งพักใช้หรือสั่งเพิกถอนใบอนุญาต ประกอบวิชาชีพหรือแสดงให้ผู้อื่นเข้าใจว่าตนเป็นผู้มีสิทธิประกอบวิชาชีพ

• มาตรา ๔๘ ฝ่าฝืนตามมาตรา ๔๗ และถูกลงโทษจําคุกตามมาตรา ๕๓ โดยคําพิพากษาถึงที่สุด ให้คณะกรรมการสั่งเพิกถอนใบอนุญาตของผู้นั้นนับแต่วันที่ศาลมีคําพิพากษาถึงที่สุด 

• มาตรา ๔๙ ผู้ประกอบวิชาชีพซึ่งถูกสั่งเพิกถอนใบอนุญาตอาจขอรับใบอนุญาตอีกได้เมื่อพ้นสองปีนับแต่วันที่ถูกสั่งเพิกถอนใบอนุญาต แต่เมื่อถูกปฏิเสธการออกใบอนุญาตอีก ผู้นั้นจะยื่นคําขอรับใบอนุญาตในครั้งต่อๆ ไปได้อีกต่อเมื่อสิ้นระยะเวลาหนึ่งปีนับแต่วันที่คณะกรรมการปฏิเสธการออกใบอนุญาต

พนักงานเจ้าหน้าที่

มาตรา ๕๐ ในการปฏิบัติหน้าที่ให้พนักงานเจ้าหน้าที่มีอํานาจดังต่อไปนี้

(๑) เข้าไปในสถานที่ทําการของผู้ประกอบวิชาชีพในเวลาทําการของสถานที่นั้น เพื่อตรวจสอบหรือควบคุมให้เป็นไปตามพระราชบัญญัตินี้

(๒) เข้าไปในสถานที่หรือยานพาหนะใด ๆ ที่มีเหตุอันควรสงสัยว่า จะมีการกระทําความผิดในระหว่างเวลาพระอาทิตย์ขึ้นถึงพระอาทิตย์ตกหรือในเวลาทําการของสถานที่นั้น ประกอบกับกรณีมีเหตุอันควรเชื่อได้ว่าหากเนิ่นช้ากว่าจะเอาหมายค้นมาได้ เอกสารหรือวัตถุดังกล่าวจะถูกยักย้าย ซุกซ่อน ทําลายหรือทําให้เปลี่ยนสภาพไปจากเดิม

(๓) ยึดเอกสาร หรือวัตถุใด ๆ ที่อาจใช้เป็นหลักฐานในการดําเนินคดีการกระทําความผิด

ในการปฏิบัติหน้าที่ของพนักงานเจ้าหน้าที่ตามวรรคหนึ่ง ให้บุคคลที่เกี่ยวข้องอํานวยความสะดวกตามสมควร

มาตรา ๕๑ ในการปฏิบัติหน้าที่ พนักงานเจ้าหน้าที่ต้องแสดงบัตรประจําตัวบัตรประจําตัวพนักงาน

 มาตรา ๕๒ ในการปฏิบัติหน้าที่ ให้พนักงานเจ้าหน้าที่เป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา

---

บทกําหนดโทษ

เมื่อมีคำกล่าวหา กล่าวโทษ
1. สภาการแพทย์แผนไทยรับคำร้องส่งเรื่องให้เลขาธิการ
2. เลขาเสนอเรื่องต่อ ประธานอนุกรรมการจรรยาบรรณ ตั้งคณะอนุกรรมการสอบสวน (ทุกเรื่อง ก่อนลงโทษ)
3. เลขานุการ เป็นผู้แจ้งผลการพิจารณา ภายใน ๗ วันนับจากมีคำสั่งและบันทึกข้อความในทะเบียนผู้ประกอบวิชาชีพด้วย

ผู้ประกอบวิชาชีพขาดคุณสมบัติ ต้องไม่ทำผิดหน้าที่

• ไม่ได้ขึ้นทะเบียน และไม่มีใบอนุญาต
o ทำการประกอบวิชาชีพ  ไม่เกิน ( ๓ ปี ๖๐,๐๐๐บาท   จำ/ปรับ) ม. ๓๑
o ทำให้ผู้อื่นเข้าใจว่าเป็นผู้ประกอบวิชาชีพ แต่ไม่ได้กระทำ ไม่เกิน( ๑ปี ๒๐,๐๐๐ บาท จำ/ปรับ) ม.๓๒
  

• ได้ขึ้นทะเบียนและ ได้รับใบอนุญาต
o ทำการประกอบวิชาชีพ ระหว่างถูกสั่งพัก/เพิกถอนใบอนุญาต ไม่เกิน ( ๓ปี ๖๐,๐๐๐ บาท จำ/ปรับ ) ม. ๔๗

o ประกอบวิชาชีพ ผิดสาขา ไม่เกิน ( ๓ ปี ๖๐,๐๐๐ บาท จำ/ปรับ )
o ทำให้ผู้อื่นเข้าใจผิดว่ายังทำการประกอบวิชาชีพฯได้(ถูกพัก/เพิกถอน) ไม่เกิน ( ๑ ปี ๒๐,๐๐๐ บาท จำ/ปรับ ) ม. ๓๓

o มาตรา ๕๕ ผู้ใดฝ่าฝืนไม่อํานวยความสะดวกแก่พนักงานเจ้าหน้าที่ต้องระวางโทษปรับไม่เกินสองพันบาท

o มาตรา ๕๖ ผู้ใดไม่มาให้ถ้อยคําหรือไม่ส่งเอกสารหรือวัตถุใด ๆ ตามที่เรียกหรือแจ้งโดยไม่มีเหตุอันควร ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกินหนึ่งเดือนหรือปรับไม่เกินหนึ่งพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

o มาตรา ๕๗ พนักงานเจ้าหน้าที่ไม่แสดงบัตรประจำตัว โดยไม่มีเหตุอันควร ต้องระวางโทษปรับไม่เกินสองพันบาท